061 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 14 آيتون ۽ 2 رڪوع آھن
سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوٰتِ وَمَا فِي الْاَرْضِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ 1
پاڪائي بيان ڪري ٿي الله جي هر اها شيءِ جيڪا آسمانن ۾ ۽ جيڪا زمين ۾ آهي ۽ اهو ئي غالب، حڪمت وارو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجو ڪجهه آسمانن ۾ ۽ جو ڪجهه زمين ۾ آهي سو الله جي پاڪائي بيان ڪري ٿو. ۽ اهوئي زبردست (۽) حڪمت وارو آهي.
— مولانا محمد مدنيآسمانن ۽ زمين جي هر مخلوق الله تعالى جي تسبيح بيان ڪري رهي آهي ۽ هو زبردست حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لِمَ تَقُوْلُوْنَ مَا لَا تَفْعَلُوْنَ 2
اي ايمان وارا ! ڇو ٿا چئو جيڪي نه ٿا ڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! اهڙي ڳالهه ڇو ٿا چئو جا نٿا ڪريو. جيڪي اوهين نٿا ڪريو
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! توهان اهڙي ڳالهه ڇو چوندا آهيو جنھن تي توهان خود عمل نه ڪندا آهيو؟
— عبدالسلام ڀُٽوكَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللّٰهِ اَنْ تَقُوْلُوْا مَا لَا تَفْعَلُوْنَ 3
وڏي ڪاوڙ (جو سبب آهي) الله وٽ ته چئو اهو جيڪو نه ٿا ڪيو .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريسا ڳالهه چوڻ الله وٽ وڏي ڪاوڙ جي ڳالهه آهي.
— مولانا محمد مدنيالله تعالى جي ويجهو اها هڪ وڏي ناپسنديده ڳالهه آهي جو توهان اهڙي ڳالهه چئو جنھن تي توهان خود عمل نٿا ڪريو.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الَّذِيْنَ يُقَاتِلُوْنَ فِيْ سَبِيْلِهٖ صَفًّا كَاَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَّرْصُوْصٌ 4
بيشڪ الله محبت ٿو رکي انهن سان جيڪي جنگ ڪن ٿا ان جي واٽ ۾ صفون ٻڌي ڄڻ ته اهي عمارتون (پاڙن ۾) سيهو پلٽايل آهن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريبيشڪ الله انهن کي دوست رکي ٿو جيڪي سندس رستي ۾ صفون ٻڌي جنگ ڪن ٿا ڄڻ ته اُهي شيهي پلٽيل ڀت آهن.
— مولانا محمد مدنيبيشڪ الله تعالى اهڙن ماڻهن کي پسند ڪندو آهي جيڪي ان جي رستي ۾ متحد ٿي جنگ وڙهندا آهن ڄڻ ته هو (جنگ جي ميدان ۾) شيهي سان ٺهيل ڀت وانگر (بيٺا) آهن.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ لِمَ تُؤْذُوْنَنِيْ وَقَدْ تَّعْلَمُوْنَ اَنِّىْ رَسُوْلُ اللّٰهِ اِلَيْكُمْ ۭ فَلَمَّا زَاغُوْٓا اَزَاغَ اللّٰهُ قُلُوْبَهُمْ ۭ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفٰسِقِيْنَ 5
۽ ياد فرماءِ جڏهن چيو موسى پنهنجي قوم کي ته اي منهنجي قوم وارا! ڇو ٿا ايذايو مون کي ۽ تحقيق ڄاڻو ٿا ته بيشڪ مان الله جو رسول آهيان اوهان ڏانهن پوءِ جڏهن ڏنگائي ڪيائون ته ڏنگو بنايو الله انهن جي دلين کي ۽ الله نه ٿو هدايت ڪري فاسق قوم کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اهو وقت ياد ڪر) جڏهن موسيٰ عه پنهنجي قوم کي چيو ته اي منهنجي قوم! ڇو مون کي ڏکويو ٿا اوهين ته ڄاڻو ٿا ته بيشڪ آءُ اوهان جي طرف الله تعاليٰ جو موڪليل آهيان. پوءِ جڏهن ڏنگا ٿيا ته الله به سندن دلين کي ڏنگو ڪيو. ۽ الله بدڪار قوم کي رستو نه ٿو ڏيکاري.
— مولانا محمد مدني۽ جڏهن موسى ($) پنھنجي قوم کي چيو ته: اي منھنجي قوم! توهان مون کي (هروڀرو) ڇوٿا تڪليف ڏيو؟ حالانڪه توهان کي خبر آهي ته مان توهان ڏي الله تعالى جو رسول ٿي آيو آهيان. پوءِ جڏهن هُنن ٽيڙائي ڏيکاري ته الله تعالى به سندن دلين کي ٽيڙو ڪري ڇڏيو. الله تعالى نافرمان قوم کي هدايت نه ڏيندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ قَالَ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَـمَ يٰبَنِيْٓ اِسْرَاۗءِيْلَ اِنِّىْ رَسُوْلُ اللّٰهِ اِلَيْكُمْ مُّصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرٰىةِ وَمُبَشِّرًۢا بِرَسُوْلٍ يَّاْتِيْ مِنْۢ بَعْدِي اسْمُهٗ ٓ اَحْمَدُ ۭ فَلَمَّا جَاۗءَهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ قَالُوْا هٰذَا سِحْــرٌ مُّبِيْنٌ 6
۽ جڏهن چيو عيسى ابن مريم اي بني اسرائيل! بيشڪ مان الله جو رسول آهيان اوهان ڏانهن تصديق ڪندڙ ان جي جو اڳي مون کان هو توراة ۽ خوشخبري ڏيندڙ ان رسول جي جيڪو ايندو مون کان پوءِ نالو ان جو احمد آهي پوءِ جڏهن آيو انهن وٽ دليلن سان ته چيائون هي جادو چٽو آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ (اهو وقت ياد ڪر) جڏهن مريم جي پٽ عيسيٰ عه چيو اي بني اسرائيل! بيشڪ آءُ اوهان جي طرف الله جو موڪليل آهيان جيڪو تورات منهنجي اڳيان آهي ان کي سچو چوندڙ آهيان ۽ هڪ اهڙي رسول جي خوشخبري ٻڌائيندڙ آهيان جو مون کان پوءِ ايندو، ان جو نالو احمد (الله جي گهڻي تعريف ڪرڻ وارو) هوندو. پوءِ اهو جڏهن وٽن پڌريون نشانيون کڻي آيو تڏهن چيائون ته هي پڌرو جادو آهي
— مولانا محمد مدني۽ جڏهن عيسى پُٽ مريم (ؐ) چيو ته: اي بني اسرائيل! مان توهان ڏي الله تعالى جو رسول ٿي آيو آهيان. جيڪو مون کان اڳ تورات موجود آهي مان ان جي تصديق ڪندڙ آهيان ۽ مان هڪ اهڙي رسول سڳوري جي خوشخبري ڏيندڙ آهيان جيڪو مون کان پوءِ ايندو. ان جو نالو احمد (ﷺ) هوندو پوءِ جڏهن هو (يعني احمد ﷺ) انهن وٽ پڌريون نشانيون کڻي آيو ته هُنن چيو ته هي ته پڌرو جادو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَنْ اَظْلَمُ مِـمَّنِ افْتَرٰى عَلَي اللّٰهِ الْكَذِبَ وَهُوَ يُدْعٰٓى اِلَى الْاِسْلَامِ ۭ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَ 7ۚ
۽ ڪير وڌيڪ ظالم آهي ان کان جنهن ٺاهيو الله تي ڪوڙ ۽ اهو سڏيو وڃي ٿو اسلام ڏانهن ۽ الله نه ٿو هدايت ڪري ظالم قوم کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھري۽ ڪير ان کان وڏو ظالم آهي جيڪو الله تي ڪوڙ گهڙي ٿو هوڏانهن ان کي اسلام ڏانهن سڏيو وڃي ٿو. ۽ الله ظالم قوم کي رستو نٿو ڏيکاري.
— مولانا محمد مدنيڀلا ان شخص کان وڌيڪ ٻيو ڪير ظالم هوندو؟ جيڪو الله تعالى تي ڪوڙ گهڙي، حالانڪه ان کي ته اسلام ڏي سڏيو وڃي ٿو. الله تعالى ظالم ماڻهن کي هدايت نه ڏيندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويُرِيْدُوْنَ لِيُطْفِــــُٔـوْا نُوْرَ اللّٰهِ بِاَفْوَاهِهِمْ ۭ وَاللّٰهُ مُتِمُّ نُوْرِهٖ وَلَوْ كَرِهَ الْكٰفِرُوْنَ 8
ارادو ڪن ٿا تانته وسائين الله جي نور کي پنهنجن واتن سان ۽ الله پورو ڪندڙ آهي پنهنجي نور کي جيتوڻيڪ نه پسند ڪيو ڪافرن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياُهي (ڪافر) گهرن ٿا ته الله جي نور کي پنهنجن واتن سان وسائي ڇڏين هوڏانهن الله پنهنجي نور کي پورو ڪرڻ وارو آهي توڙي جو ڪافرن کي بڇڙو لڳي.
— مولانا محمد مدنياهڙا ماڻهو ته الله تعالى جي نور کي پنھنجي ڦُوڪن سان وسائڻ چاهيندا آهن، پر الله تعالى پنھنجي نور کي پورو ڪرڻ وارو آهي. ڀلي جا اها ڳالهه ڪافرن کي ڪيترو ئي برو لڳي.
— عبدالسلام ڀُٽوهُوَ الَّذِيْٓ اَرْسَلَ رَسُوْلَهٗ بِالْهُدٰى وَدِيْنِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهٗ عَلَي الدِّيْنِ كُلِّهٖ ۙ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُوْنَ 9ۧ
اهو الله اهو آهي جنهن موڪليو پنهنجي رسول کي هدايت سان ۽ سچي دين سان تانته غالب ڪري ان کي دينن سڀني تي جيتوڻيڪ نه پسند ڪيو مشرڪن .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهو اُهو آهي جنهن پنهنجي رسول (محمدﷺ) کي سڌي رستي جي سمجهه ۽ سچو دين ڏئي موڪليو ته ان کي سڀني دينن تي غالب ڪري توڙي جو مشرڪن کي بڇڙو لڳي.
— مولانا محمد مدنياهو (الله) ئي آهي جنھن پنھنجي رسول سڳوري کي هدايت (وارو رستو) ۽ سچو دين ڏيئي موڪليو ته جيئن هو هن دين کي ٻين سڀني دينن جي مٿان غالب ڪري. ڀلي جا مشرڪن کي ڪيترو ئي برو لڳي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا هَلْ اَدُلُّكُمْ عَلٰي تِجَارَةٍ تُنْجِيْكُمْ مِّنْ عَذَابٍ اَلِيْمٍ 10
اي ايمان وارا! ڇا ڏس ڏيان مان اوهان کي اهڙي تجارت جو جيڪا ڇڏائي اوهان کي عذاب دردناڪ کان .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! ڇا آءُ اوهان کي اهڙيءَ سوداگريءَ جي خبر ڏيان جا اوهان کي دردناڪ عذاب کان بچائي؟
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! ڇا مان توهان کي اهڙو واپار نه ٻڌايان جيڪو توهان کي دردناڪ عذاب کان نجات ڏياري؟
— عبدالسلام ڀُٽوتُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَتُجَاهِدُوْنَ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ بِاَمْوَالِكُمْ وَاَنْفُسِكُمْ ۭ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۙ11
ايمان آڻيو اوهان الله تي ۽ ان جي رسول تي ۽ جهاد ڪيو الله جي واٽ ۾ پنهنجن مالن ۽ پنهنجن سرن سان اهو ڀلو آهي اوهان لاءِ جيڪڏهن ڄاڻو ٿا .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريالله ۽ سندس رسول تي ايمان آڻيو ۽ الله جي رستي ۾ پنهنجن مالن ۽ جانن سان جنگ ڪريو، اهو اوهان لاءِ تمام چڱو آهي
— مولانا محمد مدنيتوهان الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) تي ايمان آڻيو ۽ الله تعالى جي رستي ۾ پنھنجي مالن ۽ جانين سان جھاد ڪريو. جيڪڏهن توهان سمجهو ها ته اهو ئي توهان لاءِ بھتر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوْبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْهٰرُ وَمَسٰكِنَ طَيِّبَةً فِيْ جَنّٰتِ عَدْنٍ ۭ ذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُ ۙ12
ته بخشيندو اوهان لاءِ اوهان جا گناھ ۽ داخل ڪندو اوهان کي بهشتن ۾ جو وهن پيون هيٺان انهن جي نهرون ۽ پاڪ جاين ۾ رهڻ وارن بهشتن ۾ اها وڏي ڪاميابي آهي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريجيڪڏهن اوهين ڄاڻو. (ائين ڪندو ته الله) اوهان کي اوهان جا گناه معاف ڪندو ۽ اوهان کي باغن ۾ داخل ڪندو جن جي هيٺان واه وهن ٿا ۽ سٺين جاين ۾ به جي رهڻ وارن باغن ۾ هونديون. اها وڏي ڪاميابي آهي.
— مولانا محمد مدني(ان جي نتيجي ۾) هو توهان (جي ڀلائي) لاءِ توهان جي گناهن کي معاف ڪندو ۽ توهان کي اهڙن باغيچن ۾ داخل ڪندو جن جي هيٺان (مختلف قسمن جون) نھرون وهنديون ۽ هميشه رهڻ وارن باغن ۾ رهائش لاءِ پاڪيزه (۽ سھڻيون) جايون هونديون. اهائي ته وڏي ڪاميابي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَّاُخْرٰى تُحِبُّوْنَهَا ۭ نَصْرٌ مِّنَ اللّٰهِ وَفَتْحٌ قَرِيْبٌ ۭ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِيْنَ 13
۽ ٻي شيءِ جو محبت رکو ٿا ان سان مدد الله وٽان ۽ فتح ويجهي ۽ بشارت ڏي مؤمنن کي .
— مولانا محمد ادريس ڏاھريهڪڙي ٻي به ڳالهه (اوهان کي ڏيندو) جنهن کي اوهين پسند ڪريو ٿا (۽ اها) الله جي طرفان مدد ۽ ويجهي فتح آهي۽ ايمان وارن کي (ان جي) خوشخبري ٻڌاءِ.
— مولانا محمد مدني۽ (دنيا جي حساب سان) توهان جيڪا ٻي نعمت چاهيو ٿا اها به ڏيندو (يعني) الله تعالى جي طرفان (ظاهري) مدد ۽ ويجهي فتح. سو مؤمنن کي (انهن ٻنهي نعمتن جي) خوشخبري ٻڌائي ڇڏيو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُوْنُوْٓا اَنْصَارَ اللّٰهِ كَـمَا قَالَ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَـمَ لِلْحَوَارِيّٖنَ مَنْ اَنْصَارِيْٓ اِلَى اللّٰهِ ۭ قَالَ الْحَــوَارِيُّوْنَ نَـحْنُ اَنْصَارُ اللّٰهِ فَاٰمَنَتْ طَّاۗىِٕفَةٌ مِّنْۢ بَنِيْٓ اِسْرَاۗءِيْلَ وَكَفَرَتْ طَّاۗىِٕفَةٌ ۚ فَاَيَّدْنَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا عَلٰي عَدُوِّهِمْ فَاَصْبَحُوْا ظٰهِرِيْنَ ۧ14
اي ايمان وارا! ٿي پئو الله (جي دين) جا مددگار جيئن چيو عيسى مريم جي پٽ حوارين کي ته ڪير مددگار منهنجا آهن الله جي طرف چيو حوارين ته اسين الله جا مددگار آهيون پوءِ ايمان آندو هڪ جماعت بني اسرائيلين مان ۽ ڪفر ڪيو ٻي جماعت پوءِ تائيد ڪئي اسان انهن جي جن ايمان آندو سندن دشمن تي پوءِ ٿي ويا غالب .
— مولانا محمد ادريس ڏاھرياي ايمان وارؤ! الله جي دين جا مددگار ٿيو جيئن مريم جي پٽ عيسيٰ عه پنهنجن يارن کي چيو ته الله جي رستي ۾ منهنجا مددگار ڪير آهن؟ انهن يارن چيو ته اسين الله (جي دين) جا مددگار آهيون، پوءِ بني اسرائيلن مان هڪ جماعت ايمان آندو ۽ هڪ جماعت ڪافر ٿي. پوءِ اسان ايمان وارن کي سندن دشمنن تي طاقت ڏني پوءِ اهي غالب ٿيا.
— مولانا محمد مدنياي ايمان وارؤ! الله تعالى (جي دين) جا مددگار ٿي وڃو جيئن عيسى پٽ مريم (ؐ) پنھنجي حوارين (يعني ايمان آڻيندڙ ساٿين) کي چيو ته الله تعالى جي رستي ۾ منھنجي مدد ڪرڻ وارو ڪير آهي؟ ان تي حوارين چيو ته: اسان الله تعالى جا مددگار آهيون. پوءِ بني اسرائيل مان هڪڙي گروهه مٿس ايمان آندو ۽ ٻئي ان جو انڪار ڪيو، پوءِ اسان سندن دشمنن جي مقابلي ۾ ايمان وارن جي مدد ڪئي پوءِ هو غالب ٿي ويا.
— عبدالسلام ڀُٽو